نیک صالحی
یک یافته و توضیحی در این رابطه
دو فسیل هومینید که در کنیا کشف شده است یک نظریه قدیمی درباره تکامل انسان را زیر سوال برده است.جزئیات کشف فسیل شکسته آرواره فوقانی و فسیل یک جمجمه کاملا سالم موجودات شبیه به انسان، یا هومینیدها، در نشریه "نیچر" تشریح شده است.
تاکنون تصور می شد که یک هومینید به نام "هومو هابیلیس" به موجود پیشرفته تر "هومو اِرِکتوس" تکامل یافت که به تدریج به انسان امروزی بدل شد.اکنون با توجه به یافته های تازه تصور می شود که هابیلیس و ارکتوس گونه های خواهرخوانده باشند که زمان زیستن آنها بر یکدیگر تطبیق داشته است.
شواهد فسیلی تازه نشان دهنده همزیستی 500 هزار ساله هومو هابیلیس و هومو ارکتوس در حوضه تورکانا در "آفریقای شرقی"، جایی که این فسیل ها کشف شد، است.
پروفسور میو لیکی، فسیل شناس و از مدیران "پروژه تحقیقاتی کوبی فورا" که از نویسندگان مقاله اخیر در نیچر است گفت: "همزیستی آنها این مساله را که هومو ارکتوس از هومو هابیلیس تکامل یافته بعید می سازد."
استخوان آرواره به خاطر مشخصه های بارز بدوی دندان ها به هومو هابیلیس نسبت داده شد. قدمت این فسیل 44/1 میلیون سال رقم زده می شود.این جوان ترین نمونه از این گونه است که تاکنون پیدا می شود.
اما جمجمه ای که کنار آن کشف شد علیرغم تشابه اندازه با جمجمه های هابیلیس، به هومو ارکتوس نسبت داده شده است. سایر جمجمه های هومو ارکتوس که تاکنون یافت شده به طور قابل توجهی بزرگتر است.
اما این جمجمه دارای مشخصه های معمول ارکتوس مانند برجستگی های ملایم موسوم به "تیغه" در بالای محل اتصال آرواره ها است. تحلیل ها نشان داد که این جمجمه در حدود 55/1 میلیون سال قدمت دارد. یا به عبارت دیگر 110 هزار سال قدیمی تر از آرواره هابیلیس است.این نشان می دهد که این دو گونه احتمالا در کنار یکدیگر می زیسته اند.
خواهرخوانده
اگر هومو ارکتوس از هومو هابیلیس تکامل یافته بود و در همان زیستگاه هابیلیس باقی می ماند، در آن صورت آن دو باید برای منابع غذایی مشترکی رقابت می کردند.در نهایت یکی از آنها باید برنده این رقابت می شد.
پروفسور لیکی توضیح داد: "این واقعیت که آنها برای مدت های مدید به عنوان گونه های منفرد باقی ماندند حاکی از آن است که هر کدام جایگاه بوم شناختی مشخص خود را داشته اند بنابران از رقابت مستقیم پرهیز کرده اند."
پروفسور کریس استرینگر رئیس بخش سرمنشاء پیدایش انسان در موزه تاریخ طبیعی لندن گفت: "هر دو موجود ظاهرا ابزارهای سنگی تولید می کرده اند، اما یک احتمال این است که گونه بزرگتر و متحرک تر ارکتوس یک شکارچی فعال بوده است، درحالی که هابیلیس بازمانده شکار باقی موجودات را می خورده یا به دنبال صیدهای کوچک بوده است."اما احتمال بیشتر این است که هر دو گونه از یک جد مشترک تکامل یافته باشند.
سایر احتمالات
با این حال رابطه خطی یعنی تکامل ارکتوس از هابیلیس را نمی توان کاملا مردود دانست.فرد اسپور استاد توسعه زیستی در "دانشگاه کالج لندن" و از نویسندگان این مقاله به بی بی سی گفت: "همیشه این احتمال هست که هومو هابیلیس، مثلا 5/2 میلیون سال قبل، می زیسته و سپس در بخش دیگری از آفریقا، دور از حوضه تورکانا، یک جمعیت منزوی از آن به هومو ارکتوس تکامل یافته است."
امکان دارد با گذشت زمان کافی، یعنی بعد از آنکه هر دو گونه فرصت توسعه عادات و آداب متفاوتی را داشته اند، پای هومو ارکتوس به حوضه تورکانا باز شده باشد.
پروفسور اسپور چنین توضیح داد: "اما این یک فرضیه خیلی پیچیده تری است. راحت ترین راه برای تعبیر این فسیل ها این است که یک گونه وجود داشته که جد مشترک هر دو آنها بوده به طوری که بین 2 تا 3 میلیون سال قبل به ظهور آنها منجر شده است."
نه خیلی مشابه
رکوردهای فسیلی حاکی از آن است که انسان های مدرن (هومو سِیپین) از هومو ارکتوس تکامل یافته اند.با این حال، برای برخی محققان، اندازه کوچک جمجمه ارکتوس حاکی از آن است که این موجودات آنقدر هم که قبلا تصور می شد به ما شباهت ندارند.انسان مدرن در مجموع سطح پایینی از "دوگونگی جنسی" (sexual dimorphism) را به نمایش می گذارد به این معنی که مونث و مذکر در انسان آنقدر از نظر فیزیکی با هم تفاوت ندارند که نر و ماده سایر موجودات.
دانشمندان جمجمه یافت شده را با جمجمه خیلی بزرگتر ارکتوسی که قبلا در تانزانیا کشف شده بود مقایسه کردند.اگر اختلاف اندازه میان آن دو نشانگر آن باشد که نمونه بزرگتر متعلق به یک موجود مذکر و جمجمه کوچکتر متعلق به یک موجود مونث باشد، این حاکی از آن خواهد بود که ارکتوس سطح بالایی از دوگونگی جنسی را نمایش می داده است - مانند گوریل های امروزی.
دوگونگی جنسی می تواند به استراتژی های تولید مثل و انتخاب جنسی ارتباط پیدا کند.
اگر ارکتوس از دوگونگی بالای جنسی برخوردار بوده، در آن صورت ممکن است به طور همزمان با چند جفت دیگر رابطه برقرار می کرده است.این با طبیعت تک جفتی در انسان مدرن تفاوت دارد که بدان معنی است که هومو ارکتوس آنقدر که تصور می شد شبیه به انسان نبوده است.پژوهشگران این ایده را که کوچکی جمجمه ناشی از تعلق آن به یک موجود نوجوان است رد می کنند.
پروفسور اسپور گفت: "با مطالعه چگونگی جوش خوردن استخوان ها به هم دریافتیم که به یک جوان کاملا بالغ و نه یک ارکتوس نوجوان تعلق داشته است."
